İçsel duyu olarak da bilinen interoseptif duyu vücudumuzun içinde neler olup bittiğini anlamamıza ve hissetmemize yardımcı olan daha az bilinen bir duygudur.
- Hiç aç hissettin mi?
- Banyo ihtiyacın oluştu mu?
- Hasta olmak üzere misin?
Ne hissettiğini nasıl bildin?
İnteroseptif duyu, vücudumuz içinde ne olduğunu hissetme yeteneği verir. Vücudumuzun optimal dengede (homeostasis) kalmasına yardımcı olur. İç algı sistemimizde duygularımızı hissetmemizden sorumludur. Vücudumuzun enerjiye ihtiyacı varsa aç hissedersiniz. Yemek yersiniz. Yorgun hissediyorsan uyursun. Peki başka nelerden sorumlu;
- Açlık-susuzluk,
- Kalp atışını hissetme,
- Tuvalet ihtiyacı,
- Mutlu-üzgün olmak,
- Uyku-uyanıklık hissi,
- Solunum frekansı – derinliğini hissetme,
- Sıcaklık-serinlik hissi,
- Ağrı,
- Cinsel uyarılma,
- Açken sinirli olmak,
- Vücut ısısı,
- Hoşnutsuzluk,
- Tatsız bir durum hissi,
- Depresyon hastalarında endokrin sistemde allostatik değişikliklere ( çevrede değişen koşullara karşı, vücudun kendi içinde değişikler yapması ve böylelikle fizyolojik dengesini korumaya çalışmasıdır) bağlı olarak interoseptif sinyallerin hiper-farkındalığına ve dışsal sinyallerin hipo-farkındalığına neden olur.
- Yumuşak dokunuş: Duyusal bir duygu uyarır. Sosyal bir alaka düzeyine sahip olabilir.
- Ciltte ve organlarda bulunan sensörler aracılığı ile vücut içindeki durumu beyne iletir.
- Banyo ihtiyacımız olup olmadığını hissettirir.
- Mide bulantısı, gıdıklanma ve kaşınma duygularını biliriz.
- Duyusal girdi arayan çocuklar, iç algısal girdi isteyebilir. Hızlı hareket edebilirler çünkü hızlı nefes alıp vermek ona doğru gelebilir.
- Aç susuz olduğu zaman diğer çocuklar kadar yemeyebilir, içmeyebilir.
- Dolu mesane hissini sevmediği için çok sık tuvalete gidebilir.
- İç-güdüsel girdiye uygun olmayan şekilde cevap verir.
- Tuvalet kullanmayı öğrenmeleri gecikir,
- Daha sık kaza geçirir, öğrenmeleri diğer çocuklara göre daha uzun sürer.
- Açlık-susuzluk hissetmediği için yemez ve içmez.
Duygularımızın çoğu fiziksel duyumlarla bağlantılıdır. Örneğin; mağazadan çıktınız ve birinin arabanıza çarptığını ve not bırakmadığını gördünüz. Kaslarınız gerildi, yumruğunuzu ve dişlerinizi sıktınız. Kalbiniz hızla atmaya başladı, panik yaptınız ve yüzünüz kızardı. Öfkenizi hissettiniz. Bunları fark etmek interoseptif sistem ile bağlantılıdır.
İyi çalıştığında vücudumunuz neye ihtiyacı olduğunu hissederiz ve bunu karşılamak için harekete geçeriz.
Bir duyguyu deneyimleyebilir ve ne hissettiğimizi biliriz. Heyecanlı, üzgün veya kırgın olmak gibi…
Diğer yedi duygumuz gibi bu duyuda da işleme zorlukları olabilir. Sistem içinde modülasyon güçlükleri yaşayabilir, aşırı duyarlı olabilirler. Ağrıyı daha şiddetli veya daha uzun hissedebilirler. Yetersiz tepki de verebilirler. Aşırı yoğun olmadıkça sinyallerin farkında olmayabilir. Belirsizliğin farkında olabilir ancak içsel duygunun nereden kaynaklandığını ve ne ifade ettiğini bilemez. Bu durum kişinin kafası karışmış, dikkati dağılmış yâda endişeli hissetmesine neden olabilir. Anlayamadığı için vücudun ihtiyacını karşılayamaz. Huzursuzluğumun sebebi açlık mı diye düşünür.
Vücudunuzun içsel hislerini anlamakta zorluk çekiyorsanız, duygularınızı anlamak çok zor olabilir. Bu, bir kısım duygular tarafından boğulmasına ve uygun olamayan tepkiler vermesine neden olabilir.
- Fiziksel saldırganlık
- Duygusal kapanma
- Uygunsuz gülme
- Gülümseme yaygındır.
İnteroseptif duyu başka neleri etkiler?
Genel fiziksel ve duygusal düzenlememiz üzerinde temel bir role sahiptir. Bazı beceri alanlarını doğrudan etkilemesi şaşırtıcı değildir.
- Öz düzenleme
- Öz farkındalık
- Sosyal düşünme
- Zihin esnekliği
- Problem çözme
- Sezgisel – sosyal beceriler
- Sosyal katılım
İnteroseptif sistemi farkındalığını geliştir miyiz?
Vücudun iç algılayıcı mesajlarını algılama ve anlama yeteneğini geliştirebilirsiniz.
Danışanın durumu fark etmesini, bu duygulara anlam vermesini ve nihayetinde danışanın gelişmiş iç görüsel farkındalığı ile ilgili yeteneğini arttırarak engelleyici farkındalığını geliştirebiliriz.
SORUNLAR
Ne zaman açlık, tokluk, susuzluk, sıcaklık ve soğukluk hissetmelerini bilmede zorlanırlar.
Öz düzenlemeyi zorlaştırır. (self-regülasyon)
- Susadığında su içmek
- Acıktığında yemek yemek
- Mesane dolu olduğunda işemek
Baş duyudan gelen bilgilere hassas olabilir ya da yanlış yorumlayabilir.
Ağrıyı kaşıntı sanabilir.
Ne zaman ağrı hissettiğini anlamayabilir.
Mesanesinin ne zaman dolduğunu anlamayabilir.
Çocuklar kalplerinin kaslarının gergin olduğunu, nefeslerinin hızlı olduğunu, kalplerinin hızlı çarptığını fark etmedikleri için korkuyu hissetmeyebilirler.
Hayal kırıklığında sizi rahatsız eden şeyi açıklamayı bilirsiniz. Duygu yetersizse açıklayamadığınız için sinir krizi geçirebilir, yatak ıslatma gibi problemlerle karşılaşabilir.
SipeSystem ile interoseptif sistem nasıl geliştirilebilir?
SipeSystem konforu ile çocuklar daha uzun süre aktif olacaktır.
Aktif bir yaşam ile solunum frekansı, solunum derinliği, kalp atışları değişkenlik gösterecektir. Değişiklikler çocukta farkındalık oluşturabilir.
Salınımlar duyusal yetersizlikten dolayı mide bulantısına sebep verebilir, sürekli kullanım ile duyusal sistem gelişir ve çocuk mide bulantısını anlamlandırabilir.
Çocuk bu hislerin uyarımlarını daha çok alacağı için zaman ile farkındalık oluşturabilir.
Postür destek kıyafetinin verdiği sıkı kavrama hissi, sıcak tutması, kıyafet çıkarıldıktan sonra oluşan serinlik hissi, ilk kullanım sırasında oluşturduğu hoşnutsuzluk hissi, kaşıntı yada gıdıklanma ciltte bulunan sensörleri uyararak farkındalık oluşturabilir. Kıyafetin sıkması mesaneye de bir miktar baskı yapar ve mesane farkındalığını oluşturabilir.
SipeSystem’in oluşturduğu güvenlik hissi ile korkusuzca her pozisyonda hareket eder. Kaza geçirme ihtimali olmaz ve zamanla “sık kaza geçirme” problemi ortadan kalkabilir.
İnteroseptif sistem gelişi ile birlikte öz düzenleme, öz farkındalık, sosyal düşünme, zihin esnekliği, problem çözme yeteneği, sezgisel ve sosyal beceriler gelişebilir ve sosyal katılım sağlanabilir.
understood.org
https://www.spdstar.org/